Општопозната е поговорката дека човекот учи од своето искуство и дека човек најдобро учи кога ќе почувствува нешто на своја кожа. Во свет во кој секој млад човек ја бара својата шанса за парче под синото небо, за егзистенција и подобар живот, за пракса, надоградување и себеусовршување, ретко кој му го обезбедува тоа. Но за среќа постојат луѓе кои и денес мислат на младите и нивната иднина. Такви луѓе се оние кои работат на ERASMUS програмата. Во оваа прилика имаме можност да поразговараме со институционалната координаторка на ERASMUS проектите на Универзитетот Свети Климент Охридски, Битола проф. д-р Рената Петревска Нечкоска.
За можностите кои ги нуди оваа програма, за категоријата млади студенти кои ја опфаќа, за предизвиците со неа разговараше Димитра Десановска. Прочитајте и видете како светот може да биде на дланка, како се стекнува искуство и пријателства.
Што значи всушност скратеницата ERASMUS, а и целиот овој проект?
– Erasmus+ е програма на Европската Унија за поддршка на образованието, обуките, младите и спортот во Европа. Програмата е најголемата во регионот, и може да ја користат индивидуи и проектни конзорциуми. Скратеницата значи European Community Action Scheme for the Mobility of University Students – со што е очигледен акцентот на мобилност на студенти, но и академски и административен кадар, обучувачи, волонтери и сл. Инаку, инспирацијата за името е според големиот хуманист и теолог Еразмус Ротердамски, чиј живот и работа се одвивале преку постојана мобилност на релацијата Париз, Леувен и Кембриџ, а и самиот стипендирал млади да патуваат за учење.
За која категорија студенти станува збор кога се вели дека Еразмус нуди мобилност во ЕУ држави? Постои ли можност и за студенти и на додипломски и на постдипломски студии?
– Програмата Еразмус + отвора можности за студенти на сите три циклуси на УКЛО – додипломски, магистерски и докторски. Студентите може да бидат на студии на странски универзитет еден семестар или година, и/или на пракса.
За кои ЕУ држави станува збор?
– Програмата како домаќини опфаќа т.н. програмски држави (сега наречени држави со статус – асоцирани на програмата) и т.н. партнерски држави (сега наречени држави со статус – неасоцирани на програмата) и во различни линии, поединции и институции од целиот свет може да бидат вклучени во истата. Но, стандардните мобилности за студенти и кадар се најчесто во државите низ ЕУ, како и нашата држава, Србија, Исланд, Лихтештајн, Норвешка и Турција.
Повеќе на овој линк https://erasmus-plus.ec.europa.eu/programme-guide/part-a/eligible-countries.
Секако, за било која мобилност, потребни се соодветни интер-институционални договори, процедура и запазени рокови.
Дали се доволни финансиските средства кои им се доделуваат на студентитите за живот во странските држави, со оглед на тоа што постои финансиска криза во светски рамки?
– Според досегашните искуства, финансиските грантови се доволни, со добро владение, да се покријат трошоците за време на мобилноста, а младите често вклучуваат и патувања, дружби, дополнителни активности. Смислата на грантовите е покрај редовните издатоци што секој ги има во своето место на живеење, да овозможи дополнителен приход за меѓународна мобилност. Европската Комисија, преку Националните Агенции, ги пропишува, адаптира и одобрува средствата согласно состојбите на економијата во земјите-домаќини каде што би се трошеле, така што извесни осцилации се земени предвид. Секако, ова се грантови, и секој кој поаѓа мора да има предвид и свој финансисти план, можности, заштеди и т.н. бидејќи ние се јавуваме како корисници на грантови, и за тоа треба да сме свесни, благодарни и со добро менаџирање на средствата.
Што треба да направат студентите од Универзитетот ,,Свети Климент Охридски “-Битола за да си ,,обезбедат “ мобилност?
– УКЛО континуирано обезбедува грантови за мобилност кои ги доделува на своите студенти и кадар, и одржува одлична соработка со Националната Агенција за Европски образовни програми и мобилност и Европската Комисија. Нашата интерна процедура подразбира следење на повиците за аплицирање и токовите, во што се вбројуваат и чекорите на истражување и соработка со факултетските координатори, аплицирање, номинација на студентите од нашата централна служба, а доколку мобилноста и грантот се одобрени, спроведување на мобилноста и унапредување на своите знаења, вештини, компетенции и отворени можности, како и придонес за подобрување на самата институција, преку споделување искуства, проактивност и мотивација. Деталите за текот на активностите се наоѓаат на официјалната страница на УКЛО https://uklo.edu.mk/sorabotka/mobilnost/
Постои ли можност за размена или мобилност на стручен универзитетски кадар односно универзитетски професори во странство?
– Секако, тоа е мобилност за одржување на предавања на странски универзитет или за обуки. На тој начин кадарот ги унапредува своите компетенции, воспоставува нови соработки, отвора можности за нови вмрежувања и заеднички напредок во наставната, научноистражувачката и административната сфера.
Какви искуства ,,носат “ со себе студентите кои веќе биле учесници во Еразмус проектите?
– Преубави. На УКЛО караванот за Еразмус +++ Студентски работи, се запознавме со студенти и кадар кои оствариле или остваруваат меѓународна мобилност во рамки на програмата, и нивните сведоштва беа инспиративни и позитивни. Отворањето на умот, личноста, охрабрувањето и мотивацијата кои произлегуваат од тие искуства, се незаменливи. Секогаш им порачуваме, со ум, живи и здрави да се вратите, и најубаво да си поминете. Веќе извесно време, дисеминација на различните искуства правиме и преку хештагот #UKLOErasmus. https://www.facebook.com/hashtag/ukloerasmus
Институционален координатор сте за Еразмус плус на УКЛО. Како Вие сте се пронаоѓате во работата со млади индивидуи кои допрва треба да ја градат својата кариера и иднина?
– Оваа улога ми е совршено вклопување на моите досегашни искуства, мојата личност и она што ме инспирира целиот живот – овозможувањето и откривањето на потенцијалите кај младите. Особено што отсекогаш сум била светски патник, професионално, волонтерски, но и како студент на трет циклус на нашиот УКЛО. Мојата порака е – корени и крилја, имајте ги своите силни и значајни корени во својот факултет, своето семејство и држава, но израснете ги и крилјата на космополитизмот, соработката, толеранцијата и убавината на отворените хоризонти.
Им нудите поддршка и мобилност на млад напреден кадар кој ќе има можност да се образова во странски европски земји. Влијае ли тоа на Вас како личност?
– Секако. Ова е академска мобилност, и надградува квалитет. Особено што верувам во парадигмата на коеволуција, кокреација, ко-сонување. Кога ќе се надминеме себеси во смислата на постоењето, откриваме дека сите сме поврзани, и напредуваме само заедно, со квалитетна мисла и добра намера. Во спротивно, заедно и тонеме. Иницијалното искуство со меѓународна мобилност, комплетирано со одржување релации со мрежите на алумни коишто функционираат континуирано, е начинот како да сме постојано на патеката на подобро, во овие глобално тешки и турбулентни времиња, а во овој волшебен живот. Моето битисување во оваа смисла се состои во градење и одржување функционални мостови на взаемна поддршка, соработка и напредок, со многу труд, посветеност, па и пожртвуваност, како академски граѓанин на светот. Еве го најновиот пример како конкретно го правиме тоа https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-031-11065-8
Што мислите, се затвораат ли кепенците за Македонија откако младите студенти еднаш (со помош на овој проект) ќе го искусат начинот на живот во странство?
– Се надевам не. Во рамките на историската трејсер студија што ја направивме со Western Balkans Alumni Association (инфо и комплетен пристап до студијата https://www.western-balkans-alumni.eu/about/tracer-study/, цели студија https://www.western-balkans-alumni.eu/wp-content/uploads/2023/01/wbaa_tracer-study_2021.pdf ) особено за алумните на Еразмус програмата од регионот на Западен Балкан, се констатира дека “одливот на мозоци” (brain drain) е состојба и тренд коишто сè уште тракт и не се заменете со “циркулацијата на мозоци” (brain circulation), како подобра варијанта. Особено младите, чиишто корени се претежно со фамилијата но не и со сопствено семејство, претставуваат најскапоцениот плод што не смееме да продолжиме да го губиме во странство. Прагматичното размислување наведува на тоа дека низ развиена Европа има веќе воспоставени и релативно добри системи, практики, образование, здравство, култура и квалитет на живеење, што се предмет на секојдневна проблематика кај нас. Но, луѓето ги парват системите исто така. Она што е заедничко за целото човештво и секое време и место, е дека треба да се работи вредно, квалитетно, сестрано, несебично, добронамерно, посветено, професионално, а тоа секој го воочува и прави, особено кога живее и работи во понапредна држава. Доколку би се активирале на таков начин луѓето и тука, ќе се отворат кепенците од вашето прашање. А би се затворале само “навечер”, за да го заштитат своето внатре, до следниот сончев зрак. Најискрено се надевам младите ќе бидат понесени од желбата своето искуство, знаење и порив да ги насочат и во квалитетна реконструкција на својата држава, па така би станале градбен елемент во своето и во нашето подобро утре.
